W obowiązującej obecnie Konstytucji RP z 1997 roku, pojęcie „wolny zawód” zostało zastąpione pojęciem „zawód zaufania publicznego”. Pojęcie „wolny zawód” jest pojęciem prawnym i prawniczym, ale nie ma swojej normatywnej definicji wg, której można by skategoryzować zawody zaliczane do wolnych. Przyjęło się, więc zaliczać do „wolnych” te zawody, które uprawia się „na własny rachunek”, co nie zawsze jest tożsame z własną działalnością gospodarczą. Innym kryterium zaliczania zawodu do grupy „wolnych” jest istnienie organizacji samorządowych zrzeszających przedstawicieli poszczególnych wolnych zawodów. Uznaje się, że samorządy wolnych zawodów są kontynuacją wywodzących się ze średniowiecza cechów zrzeszających wyspecjalizowanych w jakichś umiejętnościach rzemieślników. Organizacje samorządów wolnych zawodów pełnią niezwykle ważną rolę w ustanawianiu standardów, kwalifikacji oraz kompetencji zrzeszonych przedstawicieli zawodów zaufania publicznego.
Przynależność do samorządu zrzeszającego przedstawicieli zawodu zaufania publicznego jest obligatoryjna, Niektórych wolnych zawodów nie można uprawiać nie będąc zrzeszonym w odpowiednim samorządzie. Ma to zapewnić utrzymywanie wysokich standardów niezbędnych do właściwego wykonywania zawodu zaufania publicznego. Następujące wolne zawody posiadają swoje samorządy: adwokaci, aptekarze, architekci, biegli rewidenci, doradcy podatkowi, diagności laboratoryjni, inżynierowie budownictwa, komornicy, kuratorzy sądowi, lekarze, dentyści, weterynarze, notariusze, pielęgniarki i położne, radcy prawni, rzecznicy patentowi, fizjoterapeuci i psycholodzy.
Od członków samorządów zrzeszających przedstawicieli poszczególnych zawodów zaufania publicznego, wymagane jest spełnianie wysokich wymagań, co do udokumentowanego wykształcenia specjalistycznego, umiejętności nawiązywania z klientami i pacjentami opartych na wzajemnym zaufaniu więzi, zdolności podejmowania samodzielnych i niezależnych decyzji, wysokiej moralności, wykonywanie czynności zawodowych osobiście z pełną odpowiedzialnością cywilno-prawną za należyte wykonanie świadczeń.
Przedstawiciele wolnych zawodów są chętnie widziani przez kredytodawców.
Wysokie standardy zawodowo-moralne, jakie muszą spełniać osoby wykonujące wolne zawody zaufania publicznego, przekładają się na ich, do pewnego stopnia uprzywilejowaną pozycję, jako potencjalnych kredytobiorców. Banki z reguły darzą przedstawicieli wolnych zawodów zwiększonym zaufaniem, co się często wiąże z przywilejami i ułatwieniami w sytuacjach, gdy lekarz, adwokat, czy inżynier występuje z wnioskiem kredytowym o kredyt na sfinansowanie potrzeb związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną w ramach zawodu.
Jest oczywiste, że potrzebny na działalność kredyt będzie szybciej przyznany stałemu klientowi banku-kredytodawcy. Wynika to choćby z większych możliwości szybkiego ustalenia kryteriów, jakimi kieruje się każdy bank w procesie rozpatrywania wniosku kredytowego. Znany bankowi kredytobiorca ma znacznie ułatwione zadanie udowodnienia wystarczającej zdolności kredytowej i dobrej historii kredytowej. Banki stosują też wobec swoich stałych klientów – przedstawicieli zawodów zaufania publicznego atrakcyjniejsze dla nich prowizje i lepsze oprocentowanie, co powoduje obniżenie kosztów kredytowych.
Ułatwienia te są proponowane przez banki ubiegającym się o kredyty przedstawicielom wolnych zawodów także wtedy, gdy zwracają się oni o kredyty niezwiązane z ich działalnością zawodową.
