Jak łatwo się zorientować kredyt hipoteczny i pożyczkę hipoteczną łączy nie tylko przymiotnik „hipoteczny”, ale także rodzaj zabezpieczenia kredytodawcy, bądź pożyczkodawcy ich wierzytelności. Z umowy kredytowej hipotecznej czy też umowy pożyczki hipotecznej wynika, że z zapisanej w księdze wieczystej hipoteki obciążającej nieruchomość, w pierwszej kolejności w razie niewypłacalności, będą zaspokajani wierzyciele, którzy udzielili kredytu hipotecznego lub pożyczki hipotecznej. I na tym wyczerpują się podobieństwa między kredytem hipotecznym i pożyczką hipoteczną.
Kredyt hipoteczny na zakup mieszkania, domu lub innej nieruchomości jest kredytem celowym, czyli udzielonym ściśle na określony w umowie kredytowej cel. W tym przypadku tym celem jest zakup nieruchomości, więc udzielone zgodnie z umową środki, hipoteką zabezpieczone ustanowioną na zakupywanym lokalu, nie mogą być wykorzystane w żaden inny sposób. Jednak zakup mieszkania, domu lub innej nieruchomości nie jest jedynym celem, na jaki bank może udzielić kredytu hipotecznego.
Innym celem, na który może być przeznaczony kredyt hipoteczny, jest budowa własnego domu. Wtedy przyznane w ramach kredytu hipotecznego środki mogą być przeznaczone na sfinansowanie budowy, przy czym na czas trwania tej budowy bank może żądać od kredytobiorcy dodatkowych zabezpieczeń, a dopiero po zakończeniu budowy, podstawowym zabezpieczeniem kredytu staję się hipoteka ustanowiona na wybudowany dom.
Jeszcze innym celem, na jaki można otrzymać z banku celowy kredyt hipoteczny jest kredyt refinansowy. Jest to możliwe w sytuacji, gdy kredytobiorca zechce przenieść swój kredyt hipoteczny do innego banku, w którym znajdzie lepsze warunki spłaty, co może wynikać z rozłożenia kredytu na dłuższy okres spłat, lub zastosowania przez nowy bank niższej marży i prowizji, co wpływa na obniżenie kosztów kredytowych. Z praktyki wynika, że dotychczasowy bank kredytodawca nie ma powodów do odmówienia kredytobiorcy zgody na przeniesienie zobowiązania kredytowego do innego banku. Zobowiązanie kredytobiorcy wobec banku, z którego otrzymał kredyt hipoteczny ustaje z chwilą, gdy od nowego kredytodawcy wpłynie równowartość kredytu hipotecznego refinansowego.
Banki oferują także kredyt hipoteczny konsolidacyjny, dzięki czemu kredytobiorca obciążony obowiązkiem spłacania kilku kredytów może skumulować wszystkie raty w jedną, co może mu pomóc w lepszym panowaniu nad swoimi finansami i ułatwić terminowe wywiązywanie się ze zobowiązania kredytowego.
Natomiast podstawową cechą pożyczki hipotecznej, która odróżnia ją od kredytu hipotecznego, jest brak wymogu celowości.
Pożyczka hipoteczna może być przeznaczona na dowolny cel, a zabezpieczeniem jej spłacalności jest hipoteka ustanowiona na mieszkaniu, domu lub innej nieruchomości, będącej własnością pożyczkobiorcy, z zaznaczaniem, że roszczenia wierzyciela-pożyczkodawcy będą zaspokojone w pierwszej kolejności w razie niewypłacalności pożyczkobiorcy.
Stąd wniosek, że najważniejszą różnicą między kredytem hipotecznym na zakup mieszkania, domu lub innej nieruchomości, a pożyczką hipoteczną jest fakt, że kredyt hipoteczny jest udzielany kredytobiorcy, który ma zamiar nabyć nieruchomość na własność, natomiast pożyczka hipoteczna może być udzielona tylko właścicielowi nieruchomości.
